Poradniki

1. Wszyscy razem budujemy słownik

O budowie słownika

Krzyżówki układane są przy pomocy słownika, który tworzony jest przez użytkowników serwisu. Aby dołączyć do tej zabawy, wymagane jest uzyskanie tysiąca punktów - uwiarygadnia to użytkownika jako kogoś, kto nasz serwis poznał i polubił, zabezpieczając słownik przed nadmiernym wandalizmem. Każda taka osoba może zaproponować nowy wpis (hasło+określenie) - gorąco do tego zachęcamy. Taka propozycja jest następnie oceniana przez innych - i po otrzymaniu odpowiedniej ilości głosów, jest dodawana do słownika lub odrzucana. Jeśli znajdzie się w słowniku, to po jakimś czasie pojawi się w nowych krzyżówkach tworzonych przez serwis.

Cała zabawa ze słownikiem nie dotyczy krzyżówek układanych przez użytkowników. W tym przypadku mają oni pełną swobodę twórczą, użyte przez nich słówka nie pochodzą ze słownika, ani nie będą do niego trafiać.

Co umieszczać w słowniku

Wszystkie proponowane wyrazy powinny być rzeczownikami, albo muszą występować w znaczeniu rzeczownikowym, zgodnie ze słownikami języka polskiego - w formie mianownika liczby pojedynczej (w pewnych uzasadnionych przypadkach - liczby mnogiej).

Mogą być używane:

  • wyrazy potoczne
  • słowa specjalistyczne, używane środowiskowo, lub sporadycznie w języku potocznym
  • gerundia, czyli formy rzeczowników odczasownikowych zakończonych na - "cie" lub - "nie", (bielenie, zimno, ciemno, bogaty, chudnięcie, niesienie, brnięcie), przy czym dopuszcza się jedynie rzeczowniki pochodzące od bezokoliczników niezwrotnych, czyli występujących bez zaimka – „się”
  • liczebniki i rzeczowniki odliczebnikowe: liczebniki podstawowe i pochodne (jeden, oba, sto, dwanaście, pięćset), zbiorowe (dwoje, pięcioro, dwadzieścioro), ułamkowe (pół, połówka, ćwiartka), główne (jeden, dziesięć, kilkaset), wielokrotne (trzydniówka, sześciodniówka, dwukrotność, dziesięciotysięcznik)
  • archaizmy, wyrazy dawne, ale znane z lektur
  • wyrazy pisane z łącznikiem (z jego pominięciem), np. kogel-mogel, baba-jaga
  • wyrazy pisane z apostrofem lub wykrzyknikiem (z pominięciem znaków nieliterowych), np.O'Connor/OCONNOR
  • skróty i skrótowce, również marki, typy
  • nazwy własne: osobowe, miejscowe, firmowe, tytuły czasopism, filmów, książek i innych wydawnictw.
  • regionalizmy
  • wyrazy "wyjęte" ze znanych nazw, przysłów i sentencji: Loch...(NESS) - ...Ness(LOCH), ...Dei(OPUS) - Opus...(DEI), mea(CULPA) ...culpa(MEA)
  • zapożyczenia o różnym stopniu przyswojenia, o ile nie budzą wątpliwości co do sposobu pisowni

Jakie wpisy są dobre, a jakie nie

Dobry wpis jest taki, który chciałbyś znaleźć potem w nowej krzyżówce.
O tym, czy wpis zostanie zaakceptowany, czy nie, decydują głosujący. Oto nasze rady:

  • Nie ma specjalnie sensu zapychać słownik rzeczami kompletnie nieznanymi (fińscy architekci, przedwojenni hokeiści czy wsie Opolszczyzny). Takie rzeczy wywołują potem tylko frustrację wśród rozwiązujących. Jeśli już zdecydujemy się takie rzeczy wpisywać, dajmy im trudność 5. Zapobiegnie ona wrzucaniu tego typu wpisów do krzyżówek 'relaksacyjnych'.
  • Bardzo dobre są za to zaskakujące określenia rzeczy zupełnie zwyczajnych. Pamiętajmy, że krzyżówka - to zagadka wymagająca myślenia i wiedzy. Zachęcamy do kładzenia nacisku na myślenie, nie tylko na wiedzę.
  • Nie wszystkie określenia muszą stanowić wyzwanie. Zachęcamy do dodawania rzeczy prostych - wiele osób oczekuje od krzyżówki rozrywki, nie będąc w stanie sprostać wymagającym zadaniom dla zaawansowanych szaradzistów. Dajmy im tę rozrywkę. Pamiętajmy też, że każdy zaczyna od rzeczy prostych.

Aktualność danych

Hasła i opisy, które mogą się zmienić z dnia na dzień, powinny być dodawane z największą ostrożnością. W szczególności:

  • W opisach nie powinna się znaleźć przynależność klubowej czynnych sportowców. Lepiej opisywać kogoś jako piłkarz polski niż piłkarz Legii Warszawa, bo za tydzień taki opis może być już nieaktualny i mylący.
  • Podobnie, uważać należy na polityków, bo też lubią zmieniać barwy klubowe.
  • Opisy typu najwyższy budynek świata, rekordzista na 400m żabką czy minister finansów RP także są dobrymi przykładami opisów, których należy unikać. Lepiej doprecyzować je czasowo - np. rekordzista na 400m żabką z 2007 r.. Brzmi to karkołomnie, ale za to nie wprowadzi nikogo w błąd.

Uwaga na liczbę mnogą

Jedną z cech języka polskiego jest to, że rzeczowniki rodzaju żeńskiego w liczbie pojedynczej i mnogiej różnią się zazwyczaj od siebie ostatnią literą (SZAFA-SZAFY, LINIA-LINIE). Może to stanowić spory problem dla osoby rozwiązującej krzyżówkę, szczególnie jeśli nie zakłada ona, że rozwiązanie musi koniecznie być w liczbie pojedynczej. Często bowiem ostatnia litera wyrazu nie leży na skrzyżowaniu, nie ma wtedy sposobu, aby odgadnąć o którą formę chodzi - jeśli opis tego nie sugeruje.

Dlatego też, wprowadzając hasła odmieniające się w ten sposób, należy w opisie zasugerować liczbę. Zamiast SZAFA - tam ubrania lepszym jest SZAFA - w niej ubrania. Czasem bywa trudniej i trzeba nieco pokombinować - zamiast RAKIETKA - sprzęt do kometki można dać na przykład RAKIETKA - w ręku tenisisty stołowego.

Bezkontekstowość

Podczas wprowadzania określenia, należy pamiętać o tym, że może się ono potem pojawić w krzyżówce nietematycznej. Łatwo o tym zapomnieć i po wybraniu kategorii ptaki zaproponować wpis STRUŚ - największy z żyjących. Tymczasem takie określenie ma sens tylko wtedy, gdy rozwiązujący z góry wie, że krzyżówka jest poświęcona tematyce ornitologicznej. Aby jednak wpis mógł być użyty w innych okolicznościach, wypada napisać największy z żyjących ptaków.

Czy warto dopisywać kolejne określenia do słów, które już są w słowniku?

Oczywiście, że warto. Jedną z głównych wad krzyżówek jest zbyt częste powtarzanie się tych samych określeń. Liczba słów, które można użyć do ułożenia krzyżówki, jest ograniczona - nie ma sposobu, by uniknąć ich powtórzeń w dużej kolekcji. Nie jest to jednak problemem, jeśli dane słowo wystąpi za każdym razem z innym określeniem. Nowe określenie - to nowa zagadka.

Ustalanie trudności

Każde słówko powinno mieć ustaloną trudność. Nauczyliśmy się, że krzyżówka nie powinna zawierać jednocześnie rzeczy banalnych i bardzo trudnych - taki miszmasz nie zadowala nikogo. Aby móc nad tym zapanować, tworzyć krzyżówki zarówno łatwe, jak i trudne, potrzebna nam ocena trudności.

Trudność słowa powinna być zdefiniowana wg następującego schematu:

1: Banał. Siedmiolatek by wiedział.
2: Proste, ale nie banalne.
3: Trzeba było się chwilę zastanowić lub mieć kilka literek, ale ogólnie bez problemów.
4: Hmmm, no tak. Naprawdę trudne, ale słyszałem to słowo.
5: W życiu nie słyszałem. Nie używajcie tego hasła w krzyżówkach z innych tematów, bo je popsuje.

Oczywiście różne osoby mogą różnie ustawić sobie poprzeczki dla poszczególnych wartości trudności. Ufamy jednak w siłę statystyki - trudność krzyżówki (jako uśredniona trudność wszystkich użytych słów) będzie odporna na pojedyncze przypadki zawyżonej/zaniżonej trudności pojedynczego słowa.

Ustalenie trudności 5 oznacza, że słowo jest powszechnie nieznane i nie będzie używane w krzyżówkach innych niż ukierunkowane na daną kategorię lub wysoką trudność.

Proces akceptacji

Zgłoszone propozycje pojawiają się na liście słów do akceptacji. To inni użytkownicy zadecydują, czy wpis nadaje się, czy nie. Decyzja podejmowana jest automatycznie, gdy ilość głosów oddanych na jedną z opcji jest o 3 większa, niż na drugą.

Co zrobić, jeśli na liście oczekujących do akceptacji zauważę wpis nieprawidłowy?

Wpisy nieprawidłowe należy z całą bezwzględnością usuwać. Nawet, gdyby był to tylko błąd interpunkcyjny. Pamiętajmy, że zaakceptowane wpisy trafiać będą do krzyżówek w niezmienionej formie.

Co zrobić, jeśli na liście oczekujących do akceptacji zauważę wpis prawidłowy, ale bez przypisanych kategorii? Albo z dziwaczną trudnością?

Kategoryzację lub trudność proponowanego wpisu może poprawić każdy w dowolnej chwili.

Czy wszystkie wpisy w słowniku są prawidłowe?

Niestety, nie. Szarada.net nie miała na początku ani określonych zasad słownikowych, ani kontroli jakości poprzez głosowanie. W wyniku tego w słowniku znajduje się wiele słów w liczbie mnogiej, w niektórych określeniach są literówki; sporadycznie napotkać można na przymiotniki itp.

W momencie, gdy wprowadziliśmy system głosowania, wszystkie stare wpisy automatycznie dostały 3 głosy na TAK. Można je łatwo rozpoznać - są to głosy użytkowników auto___1, auto___2, auto___3.

W przypadku znalezienia takich błędnych wpisów, prosimy o ich usuwanie. Można to zrobić po prostu głosując na NIE. W tym momencie wpis będzie miał wynik głosowania +2 (bo będąc zaakceptowanym w słowniku, miał +3) i wróci do kolejki wpisów czekających na akceptację.

Należy tak robić także w przypadku wpisów już użytych w krzyżówkach. Skreślenie takiego wpisu krzyżówce nie zaszkodzi, a nam pozwoli uniknąć powtórzenia tego błędu w przyszłości

W następnym rozdziale: Jak kategoryzować słówka